Phân biệt whether và if

1. Câu hỏi gián tiếp

Cả whether và if đều có thể dùng để giới thiệu câu hỏi gián tiếp.
Ví dụ:
I’m not sure whether/if I’ll have time.
(Tớ không chắc liệu tớ có thời gian không.)
I asked whether/if she had any letters for me.
(Tôi hỏi liệu cô ấy có lá thư nào cho tôi không.)

Whether hay được dùng hơn sau các động từ thông dụng trong văn phong trang trọng.
Ví dụ:
We discussed whether we should close the shop.
(Chúng tôi đã bàn bạc xem có nên đóng cửa cửa hàng hay không.)
Thông dụng hơn: We discussed if...

Trong văn phong trang trọng, whether thường hay được dùng với or trong câu hỏi có hai phần.
Ví dụ:
The Directors have not decided whether they will recommend a dividend or reinvest the profits.
(Ban giám đốc vẫn chưa quyết định liệu họ nên tái đề nghị cổ tức hay tái đầu tư lợi nhuận.)

Chúng ta dùng whether nếu câu hỏi gián tiếp đứng trước.
Ví dụ:
Whether I'll have time, I'm not sure at the moment.
(Liệu tôi có thời gian không giờ tôi cũng chưa chắc.)

2. Giới từ

Sau giới từ chỉ được dùng whether.
Ví dụ:
There was a big argument about whether we should move to.
(Có một cuộc tranh cãi về việc liệu chúng tôi có nên rời đi.)
KHÔNG DÙNG:...about if we should move to.
I haven’t settled the question of whether I’ll go back home.
(Tôi vẫn chưa quyết định được liệu tôi có quay trở về hay không.)

3. Động từ nguyên thể

Dùng whether, chứ không dùng if, trước động từ nguyên thể có to.
Ví dụ:
They can't decide whether to get married now or wait.
(Họ chưa thể quyết định được nên kết hôn luôn hay là chờ.)
KHÔNG DÙNG: They can't decide if to get married...

4. Chủ ngữ, bổ ngữ và mệnh đề trạng từ

Khi mệnh đề có từ để hỏi là chủ ngữ hoặc bổ ngữ, chúng ta thường hay dùng whether.
Ví dụ:
Whether we can stay with my mother is another matter. (subject) 
(Liệu chúng tôi có ở lại với mẹ không là một vấn đề khác.) (chủ ngữ.)
The question is whether the man can be trusted. (complement)
(Câu hỏi là liệu người đàn ông đó có đáng tin.) (bổ ngữ)

The question is if...có thể dùng nhưng ít thông dụng.
Ví dụ:
The question is if the man can be trusted.
(Câu hỏi là liệu người đàn ông đó có đang tin.)

5. Không dùng trong câu hỏi lặp lại

If và whether không được dùng trong câu hỏi lặp lại.
Ví dụ:
Are you happy? ~ Am I happy? No!
(Cậu hạnh phúc chứ? ~ Tôi hạnh phúc không hả? Không hề!)
KHÔNG DÙNG: ...If/Whether I'm happy?...