Chính tả: Dấu nối

1. Dấu nối là gì?

Dấu nối là một gạch ngắn (-) được đặt ở giữa những từ trong nhóm từ như ticket-office hay ex-husband.

2. Khi nào dùng dấu nối?

Dấu nối được dùng thông dụng những trong những trường hợp sau:
a. danh từ ghép
- danh từ ghép với phần thứ hai có tận cùng là -er.
Ví dụ:
lorry-driver (người lái xe tải)
bottle-opener (cái mở nắp chai)

- danh từ ghép với phần thứ nhất có tận cùng là -ing.
Ví dụ:
waiting-room (phòng chờ)
writing-paper (giấy viết)

- danh từ ghép được hình thành với giới từ và tiểu từ trạng từ.
Ví dụ:
sister-in-law (chị dâu)
make-up (trang điểm)

- danh từ gồm hai danh từ và nhấn trọng âm vào từ thứ nhất (nhưng dấu nối không thông dụng trong trường hợp này.)
Ví dụ:
'water-bottle HAY water bottle (chai nước)
'apple-tree HAY apple tree (cây táo) NHƯNG apple 'pie (bánh táo)

b. tính từ ghép

Ví dụ:
nice-looking (xinh)
blue-eyed (mắt xanh)
grey-green (xanh xám)
broken-hearted (đau khổ)
the London-Paris flight (chuyến bay Luân Đôn-Pháp)
the Scotland-France match (trận đấu giữa Scotland và Pháp)

Khi chúng ta dùng một cụm dài hơn làm tính từ trước danh từ, chúng ta thường dùng dấu nối.
Hãy so sánh:
- an out-of-work miner. (công nhân mỏ thất nghiệp)
He’s out of work. (anh ấy thất nghiệp.)
- a shoot-to-kill policy (chính sách bắn chết)
They were ordered to shoot to kill. (Họ được ra lệnh bắn chết.)

c. động từ ghép bắt đầu bằng một danh từ

Ví dụ:
baby-sit (trông trẻ)
house-hunt (tìm nhà)

d. tiền tố

Các tiền tố anti-, co-, ex-, mid-, non-, pre-, post-, pro-, và self- đôi khi bị phân cách với phần theo sau bằng dấu nối.
Ví dụ:
anti-war (chống chiến tranh)
mid-term  (giữa kỳ)
co-producer  (đồng sản xuất)
ex-husband  (chồng cũ)
self-study (tự học)

Các tiền tố khác có thể được ngăn cách bởi dấu nối để tránh tạo ra những tổ hợp từ gây nhầm lẫn.
Ví dụ:
un-American (chống Mỹ)
re-examine (kiểm tra lại)
counter-revolution (cuộc phản cách mạng)

e. con số, phân số
Ví dụ:
twenty-one: 21
thirty-six: 36
two-thirds: 2/3

3. Phân chia từ

Chúng ta cũng dùng dấu nối để ngăn cách các phần của những từ dài ở cuối dòng viết hay dòng in.
Ví dụ:
... is not completely in accordance with the policy of the present govern-
ment, which was ...

4. Dấu nối sẽ biến mất?

Các quy tắc về dấu nối thường phức tạp và cách sử dụng cũng không rõ ràng. Có lẽ vì điều này, mọi người ít dùng dấu nối hơn, đặc biệt trong danh từ ghép. Nhiều tổ hợp ngắn thông dụng giờ được viết liền (như weekend, wideawake, takeover); những tổ hợp khác không phổ biến và dài hơn giờ được viết tách ra (như train driver, living room). Tình hình hiện tại khá là rắc rối và chúng ta có thể tìm thấy cùng một nhóm từ được viết thành ba cách khác nhau (như bookshop, book-shop, book shop). Nếu bạn không chắc chắn liệu có nên dùng dấu nối giữa các từ hay không, cách tốt nhất là tra từ điển hoặc viết các từ ra mà không có dấu gạch nối.