Các loại tiếng Anh: văn viết và văn nói

1. Độ dài và sự phức tạp; sắp xếp các câu văn

Trong văn viết, các câu văn có thể được sắp xếp trước và xem lại vì vậy chúng ta sẽ có thời gian để xây dựng các câu trúc phức tạp. Trong văn nói thì thường dùng các cấu trúc đơn giản hơn. Đặc biệt các chủ ngữ thường rất ngắn gọn. Dưới đây là một câu văn viết cơ bản:
The group of young people who were sitting at the next table were making so much noise that my friends and I found it difficult to continue our conversation.
(Nhóm bạn trẻ đang ngồi ở bàn bên cạnh nói chuyện ồn quá làm bạn tôi và tôi khó có thể tiếp tục cuộc nói chuyện.)

Trong văn nói, đôi khi chúng ta có thể nói:
There were a lot of young people at the next table. They were making so much noise we couldn’t talk.
(Có quá nhiều bạn trẻ ở bàn bên cạnh. Họ nói chuyện ồn quá nên chúng tôi không thể nói chuyện được.)

Văn viết thường bao gồm những câu hoàn chỉnh còn trong văn nói thì những câu hoàn chỉnh thường không cần thiết.
Ví dụ:
When are you seeing her? ~ Half past eight. ~ At your place? ~ No, at Andy’s.
(Khi nào cậu gặp cô ấy? ~ 8h30 ~ Ở nhà cậu à? ~ Không, ở nhà Andy.)

Các câu trong văn nói thường được sắp xếp tự do hơn trong văn viết, và một số thông tin có thể bị ‘phớt lờ’ bằng việc đặt nó trước hoặc sau câu chính.
Ví dụ: 
Last Wednesday it was, I was just going to work...
(Thứ tư tuần trước tôi chỉ đi làm...)
This guy who rang up, he’s an architect. Well, he said...
(Cái người gọi điện ấy, anh ấy là kiến trúc sư. À, anh ấy nói...)
They work very hard, most of them.
(Họ làm việc rất chăm chỉ, hầu hết bọn họ.)

Việc bắt đầu một câu bằng những từ hoặc cụm từ không phải chủ ngữ thì thông dụng trong văn nói hơn văn viết.
Ví dụ:
People like that I just can’t stand. (Kiểu người như thế thì tôi không thể chịu đựng được.)
Strange people they are! (Họ đúng là những người kỳ quặc.)

2. Cấu trúc

Một vài cấu trúc như mệnh đề quan hệ với who thì thông dụng trong văn phong trang trọng. Vì văn nói thường mang tính chất thân mật, không trang trọng và văn viết thì trang trọng hơn nên những cấu trúc này được sử dụng phổ biến nhất trong văn viết tiếng Anh. Những cấu trúc khác như dạng rút gọn he’s, can’t thì thường được xem là không trang trọng được sử dụng phổ biến nhất trong văn nói. Có một số cấu trúc trong khá phổ biến trong văn nói nhưng lại hầu như không mấy khi xuất hiện trong văn viết chẳng hạn như:

+ các những câu hỏi trần thuật (declarative questions)
Ví dụ: You live with your parents?
(Cậu sống với bố mẹ à?)

+ cấu trúc câu điều kiện nhất định
Ví dụ:
It would be good if we’d get some rain.
(Sẽ thật tốt nếu có mưa.)

+ một số loại tỉnh lược
Ví dụ:
Couldn’t understand a word. (Không hiểu nổi dù chỉ một từ.)

Các động từ tiếp diễn và quá khứ thường được dùng trong văn nói để giảm đi tính khẳng định và trực tiếp trong câu nói.
Ví dụ:
I was hoping you could lend me some money.
(Tôi hy vọng anh có thể cho tôi mượn ít tiền.)

Những cấu trúc nhằm giữ cho cuộc hội thoại vẫn tiếp diễn thì chỉ được dùng trong văn nói.
Ví dụ:
We had a lovely holiday. ~ Did you?
(Chúng tôi đã có một kỳ nghỉ thât tuyệt. ~ Vậy à?)

3. Từ vựng

Văn viết thường sử dụng những từ, nhóm từ dài hơn và ít thông dụng hơn, đặc trưng của văn phong trang trọng với đa dạng các từ đồng nghĩa. Trong văn nói, người ta thường thích dùng những từ ngắn gọn và thông dụng và họ thường hay lặp lại cùng một từ. Các cụm động từ được dùng nhiều trong văn nói và thường được thay thế bằng một từ mang tính chất trang trọng hơn trong văn viết.
Hãy so sánh:
I told him to get on the plane. (Tôi bảo anh ấy lên máy bay.)
She instructed the man to board the aircraft. (Cô ấy hướng dẫn người đàn ông lên máy bay.)